Πέραν των €3 δισ. σε ρευστότητα και πέραν των €300 εκατ. σε εγγυήσεις ως μέρος του δημοσιονομικού πακέτου στήριξης για επιχειρήσεις και εργαζομένους, αναμένεται ότι θα διοχετευτούν μεσοπρόθεσμα στην αγορά.
Αναλύοντας ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών το ολοκληρωμένο πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας από τον Μάρτιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020, ο υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης ανέφερε ότι σε τρεις διαφορετικές φάσεις, τέθηκαν σε εφαρμογή 85 σχέδια στήριξης που αφορούσαν την ενίσχυση του δικτύου προστασίας των εργαζομένων και των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού (13 μέτρα), μέτρα προστασίας της Υγείας (3 μέτρα), μέτρα για στήριξη των επιχειρήσεων (9 φορολογικά, 35 γενικής φύσεως), μέτρα ρευστότητας και στήριξης των δανειοληπτών (κάποια σε συνεργασία με ΚΤΚ – 9 μέτρα), μέτρα για εύρυθμη λειτουργία της Δημόσιας Υπηρεσίας (3 μέτρα), όπως επίσης 13 μέτρα για προστασία και στήριξη των πολιτών.
Όπως είπε ο κ. Πετρίδης, το σύνολο των δαπανών για το έτος 2020 που αφορά την δημοσιονομική πτυχή των μέτρων, διευκρινίζοντας ότι δεν έχουν όλα δημοσιονομική πτυχή έκτακτης φύσης, ανέρχεται στο €1 δισ., ενώ κάποιες δαπάνες αφορούν το επόμενο έτος
Μέσω του βραχυπρόθεσμου πακέτου μέτρων στηρίχτηκαν περίπου 190,000 εργαζόμενοι και αρκετές χιλιάδες επιχειρήσεις.
Μεσοπρόθεσμες δράσεις περιόδου σταθεροποίησης (2021)
Λόγω στοχευμένου σχεδιασμού, ορισμένα μέτρα στήριξης του Προγράμματος έχουν πιο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, και επεκτείνονται και το 2021, έχοντας μάλιστα διαφορετική ημερομηνία λήξης.
Οι υποχρεώσεις που πηγάζουν σε σχέση με την δημοσιονομική πτυχή των έκτακτων αυτών μέτρων για τον προϋπολογισμό του 2021 ξεπερνούν τα €300 εκατ.
Ενδεικτικά μέτρα του μεσοπρόθεσμου πλάνου αφορούν:
Σχέδια για δανειολήπτες και επιχειρήσεις
- Την επιδότηση του επιτοκίου για στεγαστικά σχέδια (€220 εκατ. την περίοδο 2021-2024 / 55 ευρώ ανά έτος)
- Την επιδότηση επιτοκίου για επιχειρηματικά δάνεια (€125 εκατ. την περίοδο 2021-2024 / €30 εκατ. ανά έτος)
- Πανευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων: Απευθείας εγγυήσεις μέχρι και 80% προς τις τράπεζες που θα λειτουργήσουν ως ενδιάμεσοι φορείς για παροχή ρευστότητας σε επιχειρήσεις. Εντός των επόμενων βδομάδων θα υπάρξει πρόσκληση ενδιαφέροντος προς Χρηματοικονομικούς Οργανισμούς (περίπου €300-400 εκατ.)
- Ταμείο Επιχειρηματικότητας Κύπρου. Εγκρίθηκε δάνειο από ΕΤΕπ ύψους €200 εκατ., διευκόλυνση πρόσβασης σε ΜΜΕ με ευνοϊκή χρηματοδότηση. Ήδη οι τράπεζες έχουν ξεκινήσει την χορήγηση δανείων. (ρευστότητα ύψους €800 εκατ.)
- Ενίσχυση Σχεδίου Παραχώρησης Κυβερνητικών Εγγυήσεων προς ΕΤΕπ για χορήγηση δανείων για επιχειρήσεις μέχρι 3,000 εργαζόμενους (€1.5 δισ.)
Εξάλλου, σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, υιοθετούνται επίσης νέα σχέδια για επιχειρήσεις και εργαζομένους όπως ειδικά σχέδια πλήρους και μερικής αναστολής των εργασιών επιχειρήσεων μέχρι Μάρτιο 2021, τα οποία έχουν προσαρμοστεί και επεκταθεί λόγω covid-19 (€75 εκατ.)
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση εφαρμόζει πολιτικές προσαρμόζοντας την στήριξη από την επιδότηση της ανεργίας στην επιδότηση της εργασίας, υλοποιώντας προγράμματα όπως:
- Ειδικά σχέδια κατάρτισης με στόχο 1000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις
- Πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων
- Σχέδιο παροχής κινήτρων για εργοδότηση ανέργων
- Σχέδιο παροχής κινήτρων για την απασχόληση νέων
- Σχέδιο παροχής κινήτρων για κατάρτιση νέων
Ακόμη ένας πυλώνας της στήριξης, όπως είπε ο ΥΠΟΙΚ, αφορά σχέδια κινήτρων για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και των επιχειρήσεων όπως δέκα ειδικά σχέδια (€40 εκατ. για το 2021) που αφορούν, μεταξύ άλλων, στήριξη προς επιχειρήσεις για: ανάπτυξη κυκλικής οικονομίας, μεταποίηση γεωργικών προϊόντων, ψηφιακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, νεανική και γυναικεία επιχειρηματικότητα, κλπ.
Παράλληλα, γίνεται ενδυναμώνονται σχέδια για προώθηση της έρευνας και καινοτομίας σε επιχειρήσεις (€90 εκατ. για την περίοδο 2021-2023), ενώ γίνεται προώθηση εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης, μέσα από την λειτουργία ταμείου επιχειρηματικής συμμετοχής κεφαλαίου (Equity Fund) και παροχής ευνοϊκών δανείων για την ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων.
«Με βάση τα πιο πάνω, μεσοπρόθεσμα αναμένεται ότι θα διοχετευτούν στην αγορά πέραν των €3 δισ. σε ρευστότητα και πέραν των €300 εκατ. σε εγγυήσεις ως μέρος του δημοσιονομικού πακέτου στήριξης για επιχειρήσεις και εργαζομένους», τόνισε ο κ. Πετρίδης.
Πρωτιά στη χρηματοδότηση έργων από ΕΤΕ
Ένας άλλος πυλώνας του μεσοπρόθεσμου / μακροπρόθεσμου σχεδιασμού μας αποτελεί η χρηματοδότηση έργων από την ΕΤΕ με την Κύπρο να διατηρεί πρωτιά.
Ο προϋπολογισμός του 2021
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, πριν το τέλος του έτους αναμένεται να εγκριθούν πρόσθετα έργα ύψους €200 εκατ.
Για τα προγράμματα του 2021, πρόσθεσε, θα γίνει και ενημέρωση στην Βουλή το επόμενο διάστημα αφού θα περιληφθούν στον προϋπολογισμό του 2021, ο οποίος και έχει ως κύρια προτεραιότητα τον περιορισμό των οικονομικών επιπτώσεων από την πανδημία και την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Μέσω του προϋπολογισμού, ο οποίος βρίσκεται υπό διαμόρφωση και θα κατατεθεί τον επόμενο μήνα στη Βουλή, όλα τα Υπουργεία και τα Τμήματα του Δημοσίου έχουν κληθεί να καταβάλουν προτάσεις προς αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης του COVID-19.
Συγκεκριμένα, προτεραιότητα αποτελεί η ενσωμάτωση από όλες τις αρμόδιες Αρχές στον στρατηγικό σχεδιασμό και τον προϋπολογισμό τους, των πολιτικών που έχουν εγκριθεί και θα εγκριθούν στο εγγύς μέλλον από το Υπουργικό Συμβούλιο ως μέρος του προγράμματος στήριξης της κυβέρνησης για αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19.
Όπως ανέφερε ο ΥΠΟΙΚ, θα υπάρξει επικέντρωση:
- Στην περαιτέρω ενδυνάμωση του τομέα της υγείας
- Σε ώριμα έργα και επενδύσεις, κίνητρα και δράσεις που μπορούν να υποβοηθήσουν άμεσα την δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων αποτρέποντας την αύξηση της ανεργίας και οδηγώντας στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης
- Μέτρα κοινωνικής προστασίας
- Οριζόντιες πολιτικές και μέτρα για την προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων, διευκόλυνση της πιο ευέλικτης λειτουργίας της οικονομίας μέσα στις νέες συνθήκες, περιλαμβανομένου του ψηφιακού μετασχηματισμού, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, των οποίων η αναγκαιότητα είναι ακόμη πιο έντονη κάτω από τις παρούσες συνθήκες λειτουργίας της κυπριακής και της διεθνούς οικονομίας.
- Στήριξη και παροχή ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις καθώς και
- Ενίσχυση της δυνατότητας των επιχειρήσεων για εξαγωγές
Όπως εξήγησε ο Κωνσταντίνος Πετρίδης, θα αποτελεί ένα προϋπολογισμό που θα προνοεί αναπτυξιακά έργα της τάξης των €440,000 περίπου και μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων της τάξης των €40 εκατ.
Τόνισε ακόμα ότι ο μεσοπρόθεσμος προϋπολογισμός 2021-2023 και ο προϋπολογισμός μέχρι το 2027 συμπεριλαμβανομένων των κονδυλίων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα αποτελέσει το κύριο εργαλείο για την ανάκαμψη από την κρίση αλλά και την βιώσιμη ανάπτυξη της Κυπριακής οικονομίας.
Μακροπρόθεσμο Πλάνο και αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Το επόμενο χρονικό διάστημα θα πρέπει να διασφαλισεί ως μέρος της πορείας ανάκαμψης, τη βέλτιστη συμμετοχή της Κύπρου στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το οποίο αποτελεί την απάντηση της ίδιας της ΕΕ στην προσπάθεια ανάκαμψης και δημιουργίας μιας βιώσιμης ευρωπαϊκής οικονομίας.
Μέσω του εν λόγω Ταμείου, η Κύπρος έχει τη δυνατότητα άντλησης κονδυλίων ύψους €1,1 δισ. για επανεκκίνηση της οικονομίας και την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων τα επόμενα χρόνια.
«Η αξιοποίηση του εργαλείου αυτού έχει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι τα κονδύλια αυτά θα υποκαταστήσουν τα επόμενα χρόνια δαπάνες του προϋπολογισμού, υποβοηθώντας στην ουσία το δημοσιονομικό ισοζύγιο, την βιωσιμότητα των δημοσιονομικών μεγεθών, αλλά και την αξιοπιστία της χώρας μας», επεσήμανε ο κ. Πετρίδης, διευκρινίζοντας ότι τα κονδύλια αυτά θα δοθούν κάτω από αυστηρά χρονοδιαγράμματα, ορόσημα και στόχους αλλά και αυστηρές προϋποθέσεις.
Η έγκριση του Προγράμματος της Κύπρου για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανασυγκρότησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και η αποδέσμευση των κονδυλίων, θα εδράζεται στην αυστηρή αξιολόγηση της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στο Εθνικό Μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα, δηλαδή των ανά χώρα συστάσεων της ΕΕ.
Για την αξιοποίηση του Ταμείου, καταρτίζεται ειδικό Εθνικό Σχέδιο το οποίο θα περιλαμβάνει μια συνεκτική δέσμη κοστολογημένων μεταρρυθμίσεων και δημόσιων επενδύσεων για τα έτη 2021-2023 με ορίζοντα υλοποίησης μέχρι το 2026. Στόχος η κατάθεση του Σχεδίου μέχρι τον Νοέμβριο (επίσημη υποβολή μέχρι Απρίλιο 2021).
Στο πιο πάνω πλαίσιο έχουν ήδη τεθεί 7 τομείς προτεραιότητας:
- Δημόσια Υγεία και πολιτική προστασία
- Αγορά Εργασίας, Κοινωνική Πολιτική, Εκπαίδευση και ανθρώπινο κεφάλαιο
- Νέο Αναπτυξιακό Μοντέλο και οικονομική διαφοροποίηση
- Προώθηση φιλικού προς τις επενδύσεις επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Στήριξη ΜΜΕ και βελτίωση αποδοτικότητας Δημόσιου τομέα και δικαιοσύνης
- Ψηφιακός μετασχηματισμός
- Πράσινη Οικονομία
- Δημοσιονομικά / Χρηματοπιστωτικά
Επισημαίνεται ότι το κράτος θα επιβαρυνθεί τις ανάλογες συνεισφορές (σημαντική αύξηση στην συνεισφορά της Κύπρου στην ΕΕ κατά 100 εκ. ευρώ περίπου τον χρόνο), ανεξαρτήτως από το ποσοστό απορρόφησης των εν λόγω κονδυλίων.
Κατ’ επέκταση, σε περίπτωση μη ικανοποίησης των προϋποθέσεων και χρονοδιαγραμμάτων που τίθενται εκ μέρους της Ε.Ε δεν θα είναι δυνατή η εκταμίευση ανεξαρτήτως της αύξησης των εισφορών της χώρας.
Όπως ανέφερε ο Κωνσταντίνος Πετρίδης, το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια μεγάλη ευκαιρία, ένα εργαλείο που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, και για την βέλτιστη απορρόφηση των κονδυλίων απαιτείται η συνεργασία όλων, Κυβέρνησης και Βουλής.
Επενδύοντας στο SURE
Αναλύοντας το εργαλείο SURE, ο υπουργός Οικονομικών εξήγησε ότι αποτελεί το Ταμείο της Ε.Ε το οποίο θα προσφέρει χρηματοδοτική στήριξη υπό μορφή χορηγουμένων δανείων στα κράτη μέλη για σχέδια προς αντιμετώπιση της ανεργίας και τους κινδύνους στην αγορά εργασίας λόγω της κρίσης του Covid 19.
«Με την έγκαιρη δράση και σχεδιασμό μας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμπεριέλαβε την Κύπρο στην πρώτη ομάδα 15 κρατών μελών», είπε σχετικά ο κ. Πετρίδης.
Τα σχέδια, τα οποία υποβλήθηκαν από τα Κράτη μέλη κυμαίνονται από 1 μέχρι 8 σχέδια ανά Κράτος Μέλος, με μέσο όρο τα 5 σχέδια.
Σημειώνεται ότι η Κύπρος μαζί με μόνο άλλα 3 Κράτη μέλη έτυχε έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του μέγιστου αριθμού σχεδίων, δηλαδή 8, κάτι το οποίο καταδεικνύει τόσο το εύρος όσο και την στόχευση του κυβερνητικού σχεδιασμού.
Το ύψος των δανείων του εργαλείου SURE, ως ποσοστό του ΑΕΠ ανά Κράτος Μέλος, κυμαίνεται από 0,5% έως 2% του ΑΕΠ, με την Κύπρο, μαζί με άλλα μόνο δύο Κράτη Μέλη να λαμβάνει το υψηλότερο ποσοστό δανείου (ίσο 2,4% του ΑΕΠ ή €479 εκατ.)
Μέσω του μηχανισμού αυτού, η Κύπρος αναμένεται να ωφεληθεί σημαντικά λαμβάνοντας υπόψη ότι η μέγιστη διάρκεια δανείων θα είναι 15 χρόνια, κατά την οποία η Ε.Ε. θα μπορεί να δανειστεί από τις αγορές με πολύ χαμηλότερο επιτόκιο από ότι θα μπορούσε η Κύπρος.
