Ο νέος Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (SSM), Andrea Enria αναγνωρίζει πως έχουν γίνει μεγάλα βήματα προόδου στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου τα τελευταία χρόνια, ενώ κάποιες συγκεκριμένες κινήσεις που έγιναν, σταθεροποίησαν τον τομέα.#neaxak(l) #neaxak(f) #neaxak(t)
Στην πρώτη του συνέντευξη σε ελληνόφωνο μέσο ο Πρόεδρος του SSM απαντά εμμέσως πλην σαφώς στις προσπάθειες της Βουλής για αλλαγή του νόμου των εκποιήσεων, υπογραμμίζοντας πως όποια τροποποίηση των πλαισίων για την αφερεγγυότητα και τις εκποιήσεις δεν πρέπει να υπονομεύει την αποτελεσματικότητά τους, καθώς θα δυσχέραινε σημαντικά και θα παρεμπόδιζε τις προσπάθειες που καταβάλλονται στο παρόν στάδιο για την αντιμετώπιση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων.
Προσθέτει δε, πως το μεγάλο ύψος των ΜΕΔ που μεταβιβάστηκαν σε εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων, κρατικές ή ιδιωτικές, καταδεικνύει επίσης την ανάγκη να διασφαλιστεί ένα εύρωστο πλαίσιο για την εποπτεία αυτών των εταιρειών.
Τέλος, σαφή είναι τα μηνύματα του Προέδρου του SSM αναφορικά με τον αριθμό των τραπεζοϋπαλλήλων στην Κύπρο, τονίζοντας πως οι τράπεζες θα πρέπει να κάνουν μεγαλύτερες προσπάθειες για μείωση του προσωπικού τους.
– Πώς αξιολογείτε την κατάσταση των κυπριακών τραπεζών μετά την εφαρμογή ενός ευρέος φάσματος μεταρρυθμίσεων στην οικονομία της Κύπρου από το 2013;
– Τα τελευταία έτη σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά τη σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα στην Κύπρο. Αυτή η σταθεροποίηση ωφελήθηκε επίσης από τις πολύ ευνοϊκές εξελίξεις στην κυπριακή οικονομία. Επιπλέον, η πώληση των υγειών στοιχείων ενεργητικού της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας (ΣΚΤ) στην Ελληνική Τράπεζα και η μεταβίβαση των προβληματικών στοιχείων ενεργητικού της στην Κυπριακή Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων(ΚΕΔΙΠΕΣ) το 2018 περιόρισαν σαφώς την αβεβαιότητα για τον τραπεζικό τομέα.
Μια άλλη σημαντική συνιστώσα της σταθεροποίησης ήταν η ψήφιση από την Κυπριακή Βουλή τροποποιήσεων για τα πλαίσια αφερεγγυότητας και εκποιήσεων το 2018. Η δέσμη μεταρρυθμίσεων περιλάμβανε, επίσης, νομοθετικές διατάξεις για την πώληση δανείων και την ψήφιση του νόμου για τις τιτλοποιήσεις. Χάρη σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις,οι κυπριακές τράπεζες μπορούν πλέον να διαπραγματεύονται στην αγορά χαρτοφυλάκια μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), κάτι το οποίο έχει συμβάλει σε μια αξιοσημείωτη επιτάχυνση της αντιμετώπισηςαυτών των δανείων.
Παρά τα όσα έχουν επιτευχθεί, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο υψηλός δείκτης ΜΕΔ (31,1% τον Φεβρουάριο του 2019 έναντι μέσου όρου της ζώνης του ευρώ 3,8%) εξακολουθεί να αποτελεί την κυριότερη πρόκληση στην οποία πρέπει να αντεπεξέλθουν οι κυπριακές τράπεζες. Θα πρέπει να επιτευχθεί σταθερή πρόοδος στην αντιμετώπιση των ΜΕΔ ενόσω το μακροοικονομικό περιβάλλον παραμένει ευνοϊκό. Αυτό εξαρτάται καίρια από την αποτελεσματική εφαρμογή του αναθεωρημένου νομικού πλαισίου και προϋποθέτει επίσης τη λήψη περαιτέρω μέτρων προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα του δικαστικού συστήματος.
– Αναφέρατε τον νόμο για τις εκποιήσεις ο οποίος ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2018. Καταβάλλονται κάποιες προσπάθειες για την τροποποίησή του και οι τράπεζες αντιδρούν σε αυτό. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτές τις προσπάθειες;
– Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, παρά την πρόσφατη πρόοδο, ο δείκτης των ΜΕΔ στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου εξακολουθεί να είναι ο δεύτερος υψηλότερος στη ζώνη του ευρώ. Υπό αυτές τις συνθήκες, η όποια τροποποίηση των πλαισίων για την αφερεγγυότητα και τις εκποιήσεις δεν πρέπει να υπονομεύει την αποτελεσματικότητά τους, γιατί αυτό θα δυσχέραινε σημαντικά, και μάλιστα θα παρεμπόδιζε, τις προσπάθειες που καταβάλλονται επί του παρόντος για την αντιμετώπιση των ΜΕΔ. Είναι επίσης απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι τυχόν τροποποιήσεις δεν θα οδηγήσουν σε περαιτέρω επιδείνωση της νοοτροπίας πληρωμών παρέχοντας περισσότερα κίνητρα στους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Θα ήθελα επίσης να επισημάνω ότι δεν έχει ζητηθεί η γνώμη της ΕΚΤ σχετικά με τις προσπάθειες τροποποίησης του πλαισίου για τις εκποιήσεις ή άλλων στοιχείων της δέσμης νομοθετικών διατάξεων που ψηφίστηκε από την Κυπριακή Βουλή το 2018.
Πρόκληση η κερδοφορία
– Κατά τη γνώμη σας, ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι τράπεζες της Κύπρου την επόμενη πενταετία;
– Πέρα από τη συνεχή μείωση των επισφαλών περιουσιακών στοιχείων στην οποία αναφέρθηκα προηγουμένως, οι κυριότερες προκλήσεις για τις κυπριακές τράπεζες είναι η ενίσχυση της κερδοφορίας τους, η διασφάλιση βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων και η βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης.
Στην Ευρώπη, η κερδοφορία του τραπεζικού τομέα εξακολουθεί να είναι επίμονα χαμηλή και η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση. Ως αποτέλεσμα, η διαπραγμάτευση των μετοχών των περισσότερων ευρωπαϊκών τραπεζών γίνεται με χαμηλότερους λόγους τιμής προς λογιστική αξία από εκείνους που αφορούν τις μετοχές παρόμοιων διεθνών τραπεζών.
Συνεχείς πιέσεις ασκούνται στην κερδοφορία από πολλούς παράγοντες, όπως τα χαμηλά έσοδα από τόκους, το υψηλό λειτουργικό κόστος, ο αυξημένος ανταγωνισμός σε ορισμένα τμήματα της αγοράς και η ενδεχόμενη ανάγκη σχηματισμού πρόσθετων προβλέψεων σε ένα περιβάλλον στο οποίο επικρατούν υψηλοί δείκτες ΜΕΔ.
Οι κυπριακές τράπεζες έχουν ήδη καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για να μειώσουν το πλεονάζον προσωπικό και το μέγεθος του δικτύου των υποκαταστημάτων τους. Χρειάζονται όμως και άλλες προσπάθειες προκειμένου να επιλυθεί πλήρως το ζήτημα του πλεονάζοντος δυναμικού. Η αντιμετώπιση των πιέσεων στα περιθώρια κέρδους θα απαιτήσει τη συνεχή μείωση του κόστους (μεταξύ άλλων, μέσω της προσαρμογής των επιχειρηματικών μοντέλων), την αναθεώρηση των οργανωτικών δομών και την ταχεία υιοθέτηση νέων τεχνολογιών.
Θα ήθελα να τονίσω ότι οι πιο κερδοφόρες τράπεζες στην Ευρώπη έχουν δύο κοινά χαρακτηριστικά: πρώτον, υψηλή αποδοτικότητα ως προς το κόστος και δεύτερον, εντατική χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας. Αν και δεν υπάρχει μία στρατηγική που να ταιριάζει σε όλες τις περιπτώσεις, αυτά τα χαρακτηριστικά υποδεικνύουν τους παράγοντες που λειτουργούν ως καταλύτες αλλαγής.
Ταυτόχρονα, η ενίσχυση των λειτουργιών που αφορούν τη διαχείριση κινδύνων, τη συμμόρφωση και την εσωτερική επιθεώρηση, σε συνδυασμό με τη βελτίωση της νοοτροπίας αντιμετώπισης κινδύνου, είναι απαραίτητη για να προλειάνει το έδαφος ώστε οι τράπεζες να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους.
– Ως αρχή εποπτείας, είστε ευχαριστημένοι από τις συγχωνεύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου; Πιστεύετε ότι θα πρέπει να γίνουν και άλλες; Θα υποστηρίζατε τις διασυνοριακέςσυγχωνεύσεις;
-Το πλεονάζον δυναμικό στον τραπεζικό τομέα είναι ένα από τα προβλήματα που μας κληροδότησε η κρίση και ίσως το μοναδικό που δεν έχει αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μέχρι σήμερα. Η ενοποίηση θα συνέβαλλε στη μείωση του πλεονάζοντος δυναμικού και θα καθιστούσε τις τράπεζες πιο αποδοτικές και κερδοφόρες. Η λήψη αυτής της απόφασης όμως εναπόκειται στα διοικητικά στελέχη και τους μετόχους των τραπεζών και όχι στις εποπτικές αρχές. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών ωφελεί τους πελάτες τους και άρα είναι επιθυμητός.
Σε ό,τι αφορά τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις στην Ευρώπη, αυτές αποτελούν πλέον μια πιο εφικτή επιλογή, χάρη στην ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση, η οποία έχει ως απώτερο σκοπό να δημιουργήσει μια αγορά για τις τράπεζες η οποία θα χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη διαφάνεια, ενοποίηση και ασφάλεια. Τυχόν εμπόδια θα πρέπει να εξαλειφθούν ούτως ώστε οι τράπεζες να μπορέσουν να διαφοροποιήσουν τα χαρτοφυλάκιά τους και να γίνουν πιο ανθεκτικές. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο, θα χαλαρώσει ο σύνδεσμος μεταξύ τραπεζών και κρατών ούτως ώστε ο τραπεζικός τομέας να συμβάλει στην εξομάλυνση διαταραχών που πλήττουν συγκεκριμένο κράτος μέλος.
Παραμένουν τα ΜΕΔ
– Στην Κύπρο, αν και το 50% των ΜΕΔ έχουν απομακρυνθεί από το τραπεζικό σύστημα και έχουν μεταβιβαστεί σε διαχειριστές δανείων, εξακολουθούν να βρίσκονται στην οικονομία. Είναι πρόβλημα αυτό; Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί; Πότε και πώς πιστεύετε ότι τα ΜΕΔ θα εξαλειφθούν πραγματικά στην Κύπρο;
– Πράγματι, τα μισά ΜΕΔ πρόσφατα απομακρύνθηκαν από τον κυπριακό τραπεζικό τομέα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτό αντανακλά κατά κύριο λόγο δύο συγκεκριμένες συναλλαγές. Πρώτον, τη μεταβίβαση των προβληματικών στοιχείων ενεργητικού της ΣΚΤ στην ΚΕΔΙΠΕΣ. Και δεύτερον, την πώληση του χαρτοφυλακίου «Helix» από την Τράπεζα Κύπρου. Πέραν αυτών των δύο συναλλαγών, δεν σημειώθηκε πρόσφατα ιδιαιτέρως εντυπωσιακή πρόοδος ως προς την ταχεία αντιμετώπιση των ΜΕΔ, ιδίως αν λάβουμε υπόψη το πολύ ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον στην Κύπρο.
Και έχετε δίκιο – τα ΜΕΔ που απομακρύνθηκαν από το τραπεζικό σύστημα συνεχίζουν να επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία, καθώς η αντίστοιχη εξυπηρέτηση του χρέους περιορίζει την ικανότητα των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών να επενδύουν. Όμως, η μεταβίβαση στοιχείων ενεργητικού και η συγκέντρωσή τους σε εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αναδιάρθρωση του χρέους και να περιορίσουν την επιβάρυνση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Θα ήθελα να προσθέσω ακόμη ότι το μεγάλο ύψος των ΜΕΔ που μεταβιβάστηκαν σε εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων, κρατικές ή ιδιωτικές, καταδεικνύει επίσης την ανάγκη να διασφαλιστεί ένα εύρωστο πλαίσιο για την εποπτεία αυτών των εταιρειών.
Όσο για το πότε τα ΜΕΔ θα εξαλειφθούν στην Κύπρο, αυτό θα απαιτήσει επίμονη προσπάθεια, χρόνο και οικονομικές πολιτικές ευνοϊκές για την ανάπτυξη.
– Η πώληση μεγάλων πακέτων δανείων θέτει κινδύνους για τις τράπεζες και την κερδοφορία τους; Τι θα πρέπει να προσέξουν οι τράπεζες;
– Η πώληση πακέτων επισφαλών δανείων έχει δύο βασικές θετικές επιδράσεις για τις τράπεζες: πρώτον, μειώνει την οικονομική αβεβαιότητα που συνεπάγεται η διακράτηση τέτοιων περιουσιακών στοιχείων. Δεύτερον, αντί να δεσμεύουν κεφάλαιο και να απασχολούν πόρους για τη διαχείριση τέτοιων δανείων, οι τράπεζες μπορούν να τα εκμεταλλευτούν για την ανάληψη νέων δραστηριοτήτων. Τα επισφαλή δάνεια είναι δαπανηρά, καθώς επιφέρουν την ανάγκη σχηματισμού προβλέψεων, έχουν υψηλό κόστος διαχείρισης και είναι προβληματικά ως προς τη δυνατότητα ανάκτησης των τόκων. Ενώ η πώληση επισφαλών περιουσιακών στοιχείων συνήθως έχει άμεσο αντίκτυπο στο κεφάλαιο και την κερδοφορία, μεσοπρόθεσμα αντισταθμίζεται γενικά από το χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης και την ικανότητα αξιοποίησης νέων επιχειρηματικών ευκαιριών. Ο ευνοϊκός αντίκτυπος είναι ορατός και από την θετική αντίδραση των χρηματιστηριακών αγορών στις πωλήσεις χαρτοφυλακίων κόκκινων δανείων.
– Πιστεύετε ότι η ψηφιοποίηση των τραπεζών, αν και συνιστά πρόκληση, θα αποτελέσει ευκαιρία για κερδοφορία;
– Κατά την άποψή μου, η ψηφιοποίηση των τραπεζικών υπηρεσιών είναι μια ευκαιρία για βελτίωση της κερδοφορίας. Αν οι τράπεζες δεν συμβαδίσουν με την ψηφιοποίηση στον τομέα, θα αντιμετωπίσουν κίνδυνο απώλειας μεριδίου της αγοράς, καθώς θα τις συναγωνίζονται άλλες πιο αποδοτικές τράπεζες και νέοι ανταγωνιστές με έμφαση στη χρηματοοικονομική τεχνολογία.
Και στην Κύπρο, η ψηφιοποίηση θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά τόσο στην ενίσχυση της αποδοτικότητας και, συνεπώς, της κερδοφορίας των τραπεζών όσο και στη μείωση του πλεονάζοντος δυναμικού. Οι επενδύσεις σε πληροφοριακά συστήματα και στην ψηφιοποίηση είναι επίσης αναγκαίες για τη βελτίωση των εσωτερικών διαδικασιών και την παροχή ευνοϊκότερου περιβάλλοντος αλληλεπίδρασης με τους πελάτες.
Αυστηρός έλεγχος
– Πιστεύετε ότι το πρόγραμμα χορήγησης ιθαγένειας έναντι επενδύσεων θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την οικονομία και, συνεπώς, τον τραπεζικό τομέα της χώρας στο μέλλον;
– Ο αντίκτυπος του προγράμματος χορήγησης ιθαγένειας έναντι επενδύσεων στην κυπριακή οικονομία δεν είναι αμελητέος. Παρά την πρόσφατη τροποποίησή του προκειμένου να μειωθούν οι διασυνδέσεις με τον κατασκευαστικό τομέα, υπάρχουν κάποια στοιχεία που υποδεικνύουν ότι το πρόγραμμα έχει συμβάλει στην υπερβολική εξάρτηση από επενδύσεις σε κατασκευές και έχει αρνητικές επιπτώσεις στην προσιτότητα των κατοικιών σε ορισμένες περιοχές. Κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα μπορούν επίσης να εκδηλωθούν αν η στηριζόμενη από το εν λόγω πρόγραμμα συνιστώσα της ανάπτυξης στον κατασκευαστικό τομέα και στον τομέα των ακινήτων αποδειχτεί μη βιώσιμη.
Υπάρχει επίσης μια ευρύτερη διάσταση του προγράμματος, η οποία αφορά τους συνεπαγόμενους κινδύνους της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της φοροδιαφυγής. Κατά συνέπεια, είναι σημαντικό οι ξένες επενδύσεις που συνδέονται με το εν λόγω πρόγραμμα να υπόκεινται σε αυστηρή διαδικασία δέουσας επιμέλειας προκειμένου να διασφαλίζεται η συμμόρφωση με τα πρότυπα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
