Εάν το 2019 έγινε ένας πρώτος λόγος για την ανάγκη εκπόνησης μίας νέας ολοκληρωμένης αλλά και μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την κυπριακή οικονομία, η πανδημία του κορωνοϊού κάνει την ανάγκη αυτή αδήριτη.
Γι’ αυτό, περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 2020 αναμένεται να κατατεθεί το πρώτο μέρος του αναπτυξιακού σχεδίου για την οικονομική πολιτική του κράτους. Την πολιτική αυτή την έχει αναλάβει το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Κύπρου και βέβαια θα είναι στο πλαίσιο ετοιμασίας της εθνικής στρατηγικής, λαμβάνοντας όμως υπόψη πλέον και την πανδημία που έφερε στην επιφάνεια τις όποιες αδυναμίες.
Όπως πληροφορείται η «Κ», το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Κύπρου βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο όπου μετά τις εξελίξεις με τον «covid-19» εξετάζονται και κατακόρυφες και οριζόντιες τομές (vertical and horizontal) για πλήθος τομέων οικονομικής δραστηριότητας. Μέσα σε αυτή την προσπάθεια είναι αναμεμειγμένη και το τμήμα συμβουλευτικών υπηρεσιών της εταιρείας PWC, η οποία έχει αναλάβει μέσα από ανταγωνιστική διαδικασία την διεκπεραίωση του έργου για τη δημιουργία του στρατηγικού πλάνου.
Η πανδημία λοιπόν, όχι μόνο δεν σταμάτησε τις διαδικασίες εκπόνησης του πλάνου, αντιθέτως, τις έχει επιταχύνει. Θα χρειαστεί ένας χρόνος για να παρουσιαστεί το ολοκληρωμένο, δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 2021. Σε αντίστοιχη παρουσίαση νέου οικονομικού πλάνου προχώρησε και η Ελλάδα, υπό τον επικεφαλής οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη.
Η ίδια πληροφόρηση θέλει το Συμβούλιο να εξέτασε ένα προς ένα τον «14άλογο» της Ελλάδας για τις οικονομικές της κατευθύνσεις και υπάρχουν μερικές εφαρμόσιμες προτάσεις που μπορούν να εφαρμοστούν στο κυπριακό μοντέλο, αλλά όχι όλες. Η Κύπρος προχωρά, όπως αναφέρουν οι υπεύθυνοι του «project», σε πρακτικό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της Κύπρου, τις αδυναμίες της και πώς μπορεί να δράσει στον «οικονομικό κύκλο». Τα παραδείγματα των άλλων χωρών και προτάσεων, όμως, είναι υπό εξέταση. Διαθέσιμος για δήλωση επί του μεγαλεπήβολου «πρότζεκτ» ήταν ο οικονομολόγος του Συμβουλίου Ανδρέας Ασσιώτης.
Σχολίασε ότι «είμαστε ανοιχτοί, παίρνουμε πρότυπα χωρών ανά τομέα, δεν θέλουμε να αντιγράψουμε οποιοδήποτε οικονομικό μοντέλο άλλης χώρας, αλλά έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά. Προσπαθούμε να εισάγουμε στην εθνική μας στρατηγική τα καλά παραδείγματα και προτάσεις άλλων χωρών». Θέλοντας να κάνει μια εισαγωγή στο τι θα «ακούσουμε» τα τέλη Σεπτεμβρίου και τι θα περιλαμβάνει η στρατηγική, ο κ. Ασσιώτης είπε ότι «είναι επιβεβλημένο να δημιουργήσουμε ένα νέο μοντέλο, ήδη μιλάμε για ανάγκη ανάπτυξης ενός πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα για να μπορούμε να αντεπεξέλθουμε κατά την έλευση μίας καινούργιας κρίσης».
Όπως τόνισε, η κρίση μπορεί να μην είναι μία νέα έξαρση του covid-19, αλλά οποιασδήποτε και θα πρέπει να μπορεί η Κύπρος να έχει μία ντόπια παραγωγή για να συντηρεί την εσωτερική κατανάλωση. Και εκεί αναμένεται να κινηθεί το Συμβούλιο. Σε δύο «κατευθύνσεις»: στο φτιάξιμο (Built) και στη διόρθωση (fix). «Πρέπει πρώτα να διορθώσουμε τις στρεβλώσεις και μετά να φτιάξουμε τα νέα δεδομένα και έτσι θα κάνουμε», κατέληξε ο κ. Ασσιώτης.
Χρειάζεται επένδυση
Η οικονομία έχει τρεις μεγάλους τομείς: ο πρωτογενής, ο δευτερογενής και ο τριτογενής που είναι οι λεγόμενες «υπηρεσίες». Η αλήθεια είναι πως οι δύο πρώτοι τομείς της Κύπρου είναι πολύ μικροί και πρέπει να δημιουργηθεί ένα «μίνιμουμ πλεόνασμα» για να μπορέσει να ικανοποιήσει την εσωτερική ζήτηση η χώρα, πρότζεκτ για το οποίο δεν υπάρχει ιδιαίτερη επένδυση ανά τα χρόνια. Όπως έχει αναφερθεί πολλάκις σε προηγούμενα «report», η Κύπρος ως επενδυτικός προορισμός έχει αρχίσει να προσφέρει νέες επενδυτικές ευκαιρίες στους τομείς του τουρισμού, των επαγγελματικών υπηρεσιών, των αναπτυξιακών έργων, της ναυτιλίας, της εκπαίδευσης, της υγείας, της τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων και των υπεράκτιων δραστηριοτήτων εκμετάλλευσης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Όχι όμως στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τομέα.
Έκθεση Πισσαρίδη
Όπως υπογραμμίζεται στην αντίστοιχη έκθεση που παρουσιάστηκε αρχές Αυγούστου για την Ελλάδα, κεντρικός στόχος για την ελληνική οικονομία κατά τα επόμενα χρόνια πρέπει να είναι η συστηματική αύξηση της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας (δηλαδή της σχετικής συμμετοχής των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών στο εθνικό προϊόν), καθώς και η στενότερη διασύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία.
«Η στροφή της οικονομίας προς αυτή την κατεύθυνση, και με τρόπο συμβατό με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους της χώρας, μπορεί να επιτευχθεί σταδιακά στα επόμενα χρόνια με συνδυασμένες δράσεις της συνολικής οικονομικής πολιτικής. Αυτές θα υποβοηθήσουν και την αποτελεσματικότερη διασύνδεση της ελληνικής οικονομίας με τις τάσεις στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία και την ανάπτυξη συγκριτικών πλεονεκτημάτων», αναφέρεται σχετικά.
Κύριες προϋποθέσεις
Κύρια προϋπόθεση για την ανάπτυξη του εν λόγω μοντέλου, όπως είχε αναφέρει το Συμβούλιο κατά την διάσκεψή του εντός της κρίσης, ήταν η ενίσχυση και διασφάλιση της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας της Κύπρου. Βλέπουμε πως υπάρχει συνεχής κατηγοριοποίηση κρατών αναλόγως των επιδημιολογικών δεδομένων της κάθε χώρας, λαμβάνονται πλέον μέτρα για συγκεκριμένες επαρχίες, ενώ η αναζωπύρωση κατά τόπους των κρουσμάτων έχουν φέρει μερικά μέτρα όπως η χρησιμοποίηση της μάσκας και από τους πολίτες σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις.
Όπως είχε υπογραμμισθεί σε σχετικό δελτίο του Συμβουλίου, θα έπρεπε να έχει γίνει ενίσχυση των δημόσιων νοσοκομείων και υπηρεσιών υγείας, για την διασφάλιση ενός ελεγχόμενου πλαισίου επαναφοράς – δυνατότητα άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης τυχόν νέων ή αυξανόμενων περιστατικών από την σταδιακή επαναλειτουργία της οικονομίας. Την ίδια ώρα, είχε τονίσει την ανάγκη για ενίσχυση του συστήματος υγείας τόσο σε προσωπικό, εξοπλισμό και άλλα υλικά, όσο και στην απαιτούμενη εκπαίδευση, κατάρτιση, τις διαδικασίες και τα πρωτόκολλα που θα συμβάλουν στην διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της ανθεκτικότητάς του.
Η άμεση προώθηση συνεργασίας με ιδιωτικά νοσοκομεία για την ανάπτυξη σημαντικού αριθμού κλινών σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), τόσο για την νοσηλεία ασθενών της νόσου COVID19 όσο και για άλλα περιστατικά τη θεωρούσε επιτακτική. Ταυτόχρονα, η ενεργοποίηση κινητών μονάδων για καθημερινή διενέργεια εκατοντάδων ή χιλιάδων τεστ εκτιμούσε πως θα ήταν απαραίτητη, ώστε να υπάρχει λεπτομερής και επικαιροποιημένη εκτίμηση πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τα ποσοστά μόλυνσης του πληθυσμού από τον κορωνοϊό.
Τέλος, σημαντική θεωρούσε την τόνωση της ψυχολογίας των πολιτών για ομαλή επαναδραστηριοποίησή τους και αποτελεσματική συμβολή όλων στη διαχείριση και αντιμετώπιση της κρίσης. Επιστράτευση και της ομάδας των εμπειρογνωμόνων επιδημιολόγων, που συνέβαλαν στην επιτυχή διαχείριση της πρώτης φάσης, για συμβολή στην επαναφορά κλίματος ασφάλειας, αυτοπεποίθησης κι εμπιστοσύνης εργαζομένων και καταναλωτών.
