Δύο σενάρια για την επαναλειτουργία της κυπριακής οικονομίας μετά το σοκ που υπέστη από την κρίση του κορωνοϊού περιλαμβάνει το Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης του Κέντρου Οικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας που εκδόθηκε.
Με βάση τους προκαταρκτικούς υπολογισμούς, αναμένεται για το πρώτο τρίμηνο του 2020 (Ιανουάριος-Μάρτιος) συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά περίπου -3,3% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Η εκτίμηση αυτή πιθανόν να μεταβληθεί όταν ανακοινωθούν συγκεκριμένα στοιχεία αναφορικά με την εγχώρια κατανάλωση για τον μήνα Μάρτιο. Η επίδραση της εκτιμώμενης συρρίκνωσης του πρώτου τριμήνου στο συνολικό ΑΕΠ του 2020 σε σύγκριση με το αντίστοιχο ΑΕΠ του 2019, υπολογίζεται σε -0,8%.
Οι προβλέψεις για το δεύτερο τρίμηνο του 2020 (Απρίλιος- Ιούνιος 2020) μπορούν μόνο να βασιστούν σε σενάρια και πιθανές παραδοχές, τα οποία όμως είναι δυνατόν να μεταβληθούν σημαντικά με αποτέλεσμα να έχουμε ουσιώδεις διαφοροποιήσεις στις προβλέψεις. Παρ’ όλα αυτά, επιχειρείται πρόβλεψη αναφορικά με την πιθανή συρρίκνωση του ΑΕΠ σε σύγκριση με την αντίστοιχη τριμηνία του 2019 σε δύο βασικά σενάρια.
Και στα δύο σενάρια, το Κέντρο Οικονομικών Μελετών θεωρεί ότι ότι ο τομέας του τουρισμού δεν θα επανέλθει καθόλου κατά τη διάρκεια της τριμηνίας, επομένως, υπολογίζεται με μηδενική συνεισφορά στο ΑΕΠ.
Τα σενάρια έχουν ως εξής:
Σενάριο Α: Επαναλειτουργία της οικονομίας από 1 Μαίου 2020: Στο σενάριο αυτό, η συρρίκνωση του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 2020 σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019 υπολογίζεται σε -23,1%, με συνολική αρνητική επίδραση ύψους -5,8% στο συνολικό ΑΕΠ του 2020 σε σύγκριση με το συνολικό ΑΕΠ του 2019.
Σενάριο Β: Επαναλειτουργία της οικονομίας από 1 Ιουνίου 2020: Στο σενάριο αυτό, η συρρίκνωση του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 2020 σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019 υπολογίζεται σε 30,8%, με συνολική αρνητική επίδραση ύψους -7,7% στο συνολικό ΑΕΠ του 2020 σε σύγκριση με το συνολικό ΑΕΠ του 2019.
Και στα δύο πιο πάνω σενάρια η επαναλειτουργία της οικονομίας θεωρείται ότι θα είναι σταδιακή και βασίζεται σε παραδοχές και προβλέψεις σε συγκεκριμένες προβλέψεις, οι οποίες πιθανόν να αποκλίνουν από την πραγματικότητα, τόσο στη σειρά ενεργοποίησης των διαφόρων τομέων της οικονομίας, όσο και του χρονικού ορίζοντα. Επιπρόσθετα, έχει ληφθεί υπόψη η μείωση στην αυξημένη εγχώρια ζήτηση που παραδοσιακά και διαχρονικά παρατηρείται κατά την περίοδο του Πάσχα.
Σημειώνεται ότι σημαντικό στοιχείο στη διαμόρφωση του ύψους του ΑΕΠ θα αποτελέσει η ένταση του ρυθμού εργασίας και παραγωγής (παραγωγικότητα) όσων έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται από το σπίτι.
Λόγω του ότι η μετάβαση από τον τρόπο εργασίας με φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας στην εργασία από το σπίτι έγινε απότομα, χωρίς προηγουμένως να υπάρξει ικανοποιητικός προγραμματισμός και περίοδος προσαρμογής, είναι πιθανόν η απόδοση να είναι μειωμένη, στοιχείο το οποίο δεν έχει ληφθεί υπόψη στις εκτιμήσεις.
Οι αναφορές και οι προβλέψεις, όπως αυτές αναφέρονται και επεξηγούνται, αφορούν τα δεδομένα πριν ή κατά την έκδοση του Δελτίου. Λόγω των συνεχών μεταβολών της κατάστασης, τα δεδομένα ή οι παραδοχές που χρησιμοποιούνται πιθανόν να μεταβληθούν ουσιαστικά, με αποτέλεσμα, πιθανές προβλέψεις ή συμπεράσματα να χρίζουν αναθεώρησης.
Οι παραδοχές
Σύμφωνα με το Δελτίο Οικονομικής Ανασκόπησης, η οικονομική δραστηριότητα, ως επακόλουθο των διαταγμάτων αλλά και των δεδομένων της κατάστασης όπως έχει διαμορφωθεί, έχει συρρικνωθεί σημαντικά κατά τον μήνα Μάρτιο 2020.
Πρώτη παραδοχή αποτελεί ότι οι οικονομικές δραστηριότητες κατά τους δύο πρώτους μήνες (Ιανουάριο-Φεβρουάριο) της πρώτης τριμηνίας του 2020 δεν έχουν επηρεαστεί και υπολογίζουμε ότι κυμαίνονται περίπου στα ίδια επίπεδα όπως και κατά τους αντίστοιχους μήνες του 2019.
Στην ανάλυσή τονίζεται ότι κατά την τελευταία πενταετία έχουν υπάρξει διαρθρωτικές μεταβολές στη συνεισφορά των διαφόρων τομέων της οικονομίας στο συνολικό ΑΕΠ.
“Θεωρούμε ότι το 2013 υπήρξε έτος κατά το οποίο η οικονομία έχει υποστεί το σοκ της διπλής κρίσης (τραπεζικής και δημοσιονομικής), το οποίο οδήγησε στη συνέχεια σε μια εξελικτική διαρθρωτική αλλαγή στην οικονομία, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται αντίστοιχες διαρθρωτικές τάσεις διαφοροποίησης στην αναλογική συνεισφορά στο συνολικό ΑΕΠ του κάθε τομέα της οικονομίας ξεχωριστά”, αναφέρει το Δελτίο.
Ως εκ τούτου, οι υπολογισμοί στηρίζονται στη βάση συγκρίσεων με τις αντίστοιχες αποδόσεις ανά τομέα του 2019, χρησιμοποιώντας αντίστοιχες παραδοχές και προβλέψεις. Οι εκτιμήσεις βασίζονται στη σύγκριση ανά τομέα συνεισφοράς στο ΑΕΠ, στη βάση τριμηνιαίας σύγκρισης, έτσι που οι εποχικές διακυμάνσεις, ιδιαίτερα σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας όπου αυτές παρουσιάζονται έντονες, να συμπεριληφθούν αντίστοιχα στις εκτιμήσεις.
Στο ζήτημα της ανεργίας, είναι αδύνατον να γίνουν οποιεσδήποτε, έστω και κατά προσέγγιση προβλέψεις αναφορικά με το ύψος της, γιατί αυτό είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί υπό τις παρούσες συνθήκες και τη διαθέσιμη πληροφόρηση σε αυτή η χρονική στιγμή. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά την κρίση του 2013, με τον τουριστικό τομέα να ευρίσκεται σε υψηλή απασχόληση, η ανεργία έφτασε στο επίπεδο του 17%.
Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν η διάρκεια της παρούσας κρίσης και ο χρόνος κατά τον οποίο θα παραμείνει μειωμένη ή «κλειστή» η οικονομική δραστηριότητα.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να τονιστεί ότι σοβαρός παράγοντας στη διαμόρφωση του ύψους της ανεργίας θα είναι η επιτυχία ή αποτυχία των προγραμμάτων διατήρησης της απασχόλησης από τις επιχειρήσεις, τα οποία ανακοίνωσε και θα χρηματοδοτήσει μερικώς το κράτος. Η διατήρηση της απασχόλησης και η όσο το δυνατόν χαμηλότερη ανεργία θα βοηθήσουν στη διατήρηση της εγχώριας ζήτησης, στην οποία θα στηριχθεί τουλάχιστον στα αρχικά στάδια η επαναδραστηριοποίηση.
