Tην πρόοδο που κατέγραψε η Κύπρος στην προσπάθεια καταπολέμησης του ξεπλύματος παράνομου χρήματος αναδεικνύει στην τελευταία του έκθεση το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Γίνεται επίσης αναφορά και για το κλείσιμο δεκάδων χιλιάδων εταιρειών από το Μητρώο του Εφόρου Εταιρειών αλλά και για το γεγονός πως από το 2013 και εντεύθεν εγγράφονται μόνο κατά μέσο όρο 10 χιλιάδες νέες εταιρείες κάθε χρόνο. Αυτό αποδίδεται σύμφωνα με την έκθεση στην υποχρέωση των εταιρειών για την υποβολή των λογιστικών τους εκθέσεων.
Στην έκθεση περίοπτη θέση έχει και το θέμα των πολιτογραφήσεων και τονίζεται πως η Κυπριακή Δημοκρατία έχει θεσπίσει αυστηρότερα κριτήρια και ελέγχους με αποτέλεσμα την ανάκληση 29 διαβατηρίων από το Υπουργικό Συμβούλιο. Σε ό,τι αφορά στις ανησυχίες που διατυπώνονται γίνονται αναφορά για το θέμα του καζίνο που μπορεί να τύχει εκμετάλλευσης, αλλά για θέματα που αφορούν χρήματα από επενδυτικές απάτες, φοροδιαφυγή, και ναρκωτικά.
Η έκθεση είναι περισσότερο περιγραφική, διαγράφοντας ωστόσο τα βήματα που έγιναν από τις κυπριακές αρχές για αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με το ξέπλυμα παράνομου χρήματος, όπως τη μεγάλη μείωση ξένων εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες στο νησί, τη θέσπιση οδηγιών για τις εταιρείες – κέλυφος, καθώς και στις «σημαντικές» βελτιώσεις που επήλθαν στο πρόγραμμα πολιτογραφήσεων.
Εξάλλου, συγκριτικός πίνακας καταδεικνύει ότι η Κύπρος έχει θεσπίσει νομοθεσίες για τα 13 από τα συνολικά 14 ζητήματα που τίθενται από τις αμερικανικές αρχές. Εξαίρεση αποτελεί νομοθεσία που αφορά την εμπλοκή πιστωτικών ιδρυμάτων σε διεθνείς συναλλαγές που αφορούν ναρκωτικά με σημαντικά ποσά σε αμερικανικό δολάριο.
Στις αναφορές της για την Κύπρο, η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημειώνει πως το χρηματοοικονομικό σύστημα της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ευάλωτο στο ξέπλυμα παράνομου χρήματος από ντόπιους και ξένους εγκληματίες. Συμπληρώνει πως οι κύριες πηγές παράνομων εσόδων αφορούν σε επενδυτική απάτη, διαφθορά, απάτη που συνδέεται με χρεώσεις, ενώ αυξητική τάση παρουσιάζει το κυβερνοέγκλημα, όπως η διαδικτυακή υποκλοπή στοιχείων (phishing), υποκλοπή στοιχείων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τα κακόβολα λογισμικά μπλοκαρίσματος δεδομένων με σκοπό τα λύτρα (ransomware).
Παράλληλα, με αφορμή την παραχώρηση άδειας καζίνο στην Κύπρο, και τη λειτουργία των δορυφορικών καζίνο, το αμερικανικό ΥΠΕΞ σημειώνει ότι ο τομέας παιγνίου ενδέχεται να είναι ευάλωτος σε κατάχρηση. Σημειώνει ωστόσο ότι οι κυπριακές αρχές μόλις ξεκίνησαν το «κτίσιμο» της ικανότητας εποπτείας της δραστηριότητας που συνδέεται με τη λειτουργία του καζίνο. Όπως αναφέρει, η ρυθμιστική αρχή (Εθνική Αρχή Εποπτείας Παιγνίων και Εποπτείας Καζίνου) συνεργάζεται με διεθνείς συμβούλους παιγνίου, προκειμένου να διεξαγάγει ελέγχους δέουσας επιμέλειας σε πελάτες, να εκπαιδεύσει το προσωπικό και να θεσπίσει μηχανισμούς αναφοράς παράνομης δραστηριότητας.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιπρόσθετα σημειώνει πως άλλος ένας τομέας ανησυχίας είναι η εικονική τραπεζική και τα εικονικά νομίσματα.
Σημαντικές βελτιώσεις στο πρόγραμμα πολιτογραφήσεων
Για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, το αμερικανικό ΥΠΕΞ υπενθυμίζει πως το πρόγραμμα έχει προσελκύσει συνολικές επενδύσεις $7,3 δισεκατομμυρίων την περίοδο 2013 – 2018 και ότι στην προ του 2018 περίοδο οι απαιτήσεις επιλεξιμότητας δεν ήταν αυστηρές και ότι οι έλεγχοι ήταν χαλαροί.
Επισημαίνει ωστόσο ότι «κατόπιν πιέσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ», η Κύπρος ενίσχυσε την εποπτεία και τα κριτήρια. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά σε αλλαγές όπως τη θέσπιση ανώτατου ορίου στις ετήσιες πολιτογραφήσεις, τη δημιουργία επιτροπής εποπτείας, τη δημιουργία μητρώου παροχέων υπηρεσιών και τη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων το 2019, όπως τη θεώρηση Σένγκεν, την αύξηση της περιόδου διατήρησης των επενδύσεων από τα τρία στα πέντε χρόνια, τον αποκλεισμό διαφόρων κατηγοριών περιλαμβανομένων πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων, καθώς και επιλογή τριών εξειδικευμένων οίκων για τον έλεγχο όλων των αιτήσεων απόκτησης της κυπριακής υπηκοότητας μέσω του προγράμματος.
«Οι αλλαγές συνιστούν σημαντική βελτίωση, αλλά υπάρχει ακόμη υπερβολική εξάρτηση σε επιλεγμένες δημόσιες πηγές πληροφόρησης για τον έλεγχο δέουσας επιμέλειας», επισημαίνει η έκθεση και αναφέρει ότι τον περασμένο Νοέμβριο αποφασίστηκε ο έλεγχος όλων των πολιτογραφήσεων που έγιναν προ του 2018 για ενδεχόμενη ανάκλησή τους και ότι αποφασίστηκε η ανάκληση παραχώρησης 26 υπηκοοτήτων «αλλά δεν είναι ακόμη σαφές ότι υπάρχει ξεκάθαρη νομική οδός για ανάκλησή τους».
Επιπρόσθετα, στην έκθεση αναφέρεται ότι η Κύπρος εκπόνησε εθνική έκθεση αξιολόγησης κινδύνων από το ξέπλυμα χρήματος στην οποία αναδεικνύονται πολλοί τομείς που χρήζουν βελτίωσης και ότι οι κυπριακές αρχές εκπόνησαν σχέδιο δράσης για αντιμετώπιση των ζητημάτων που καταγράφονται στην έκθεση.
Σημειώνει εξάλλου πως κατόπιν της τροποποίησης του νόμου περί παρεμπόδισης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες, εκτελέστηκε το πρώτο διάταγμα δήμευσης χωρίς καταδίκη, κατόπιν αιτήματος αμερικανικού δικαστηρίου.
Για τον τραπεζικό τομέα, η έκθεση αναφέρει πως η εποπτεία πρέπει να ενισχυθεί, περιλαμβανομένων και των ελέγχων ικανότητας και καταλληλότητας. Επισημαίνεται ότι η Κεντρική Τράπεζα εξέδωσε το 2018 εγκύκλιους για τις εταιρείες κέλυφος και εταιρείες με μόνο ταχυδρομική διεύθυνση (εταιρείες χωρίς ουσιαστική φυσική παρουσία στην χώρα) και ότι κατά συνέπεια οι τράπεζες έκλεισαν τους μη συμμορφώμενους λογαριασμούς και αρνήθηκαν να ανοίξουν λογαριασμούς που δεν πληρούσαν τα όρια που καθορίζει η εγκύκλιος.
Σύμφωνα με την έκθεση, η εγκύκλιος αυτή έγινε δεσμευτική για τα πιστωτικά ιδρύματα τον Φεβρουάριο του 2019 και συνοδεύτηκε με επιπλέον πιο αυστηρές απαιτήσεις για τη σύναψη ή συνέχιση επιχειρηματικών σχέσεων με τέτοιες εταιρείες
Μεγάλη μείωση των εγγεγραμμένων ξένων εταιρειών
Για τις ξένες εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στην Κύπρο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημειώνει πως ο αριθμός τους έχει μειωθεί κατά σχεδόν 56.000 την περίοδο 2013 – 2018 (από 272.157 σε 216.239), παρά το ότι από το 2013 η εγγραφή νέων εταιρειών ξεπερνούσε τις 10.000 ετησίως. Η μείωση του αριθμού των εγγεγραμμένων εταιρειών αποδίδεται στο κλείσιμο παλαιών εταιρειών, αλλά και στο ότι οι κυπριακές αρχές ενίσχυσαν τον επίπεδο συμμόρφωσης με τους κανόνες εγγραφής, περιλαμβανομένης και της ετήσιας υποβολής εξελεγμένων καταστάσεων.
Τέλος, στην έκθεση υπάρχει και ειδικό σκέλος για τις κατεχόμενες περιοχές, όπου παρατηρείται έλλειψη νομικού και θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος.
Πηγή ανησυχίας αποτελούν τα καζίνο και ο υπεράκτιος τραπεζικός τομέας.
Για τα 34 καζίνο που λειτουργούσαν το Νοέμβριο του 2019, η έκθεση σημειώνει πως ο τομέας αυτός παρουσιάζει φτωχή εποπτεία και είναι ευάλωτος στο ξέπλυμα.
Για τις τράπεζες σημειώνει ότι δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα μεταφορών χρημάτων SWIFT και ότι δεν έχουν ανταποκρίτριες τράπεζες εκτός από την Τουρκία. Σημειώνει δε πως αυτή η «απομόνωση μετριάζει κάπως τους κινδύνους, καθώς η μεταφορά παράνομων χρημάτων εκτός των κατεχομένων είναι δύσκολη». Η «κεντρική τράπεζα» των κατεχομένων εποπτεύει 22 τράπεζες, 17 τ/κ και 5 υποκαταστήματα τουρκικών τραπεζών, ενώ ο υπεράκτιος τομέας περιλαμβάνει 7 τράπεζες και 475 διεθνείς εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Η έκθεση του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών αναγνωρίζει το έργο που έχει επιτελέσει η Κυβέρνηση για την καταπολέμηση του ξεπλύματος παράνομου χρήματος και επισημαίνει το γεγονός ότι έχουν ληφθεί σοβαρά μέτρα τα οποία αφορούν τόσο την ενίσχυση του νομικού πλαισίου όσο και μέτρων που έλαβε και λαμβάνει η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, όπως το κλείσιμο των δεκάδων χιλιάδων λεγομένων εταιρειών κέλυφος, αναφέρει σε γραπτή δήλωση ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Κυριάκος Κούσιος.
«Η έκθεση του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών, ακολούθησε την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία, επίσης, αναγνωρίζει τις προσπάθειες της χώρας μας, αλλά και την έκθεση της Moneyval η οποία δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο και καταγράφει την πρόοδο και τα συγκεκριμένα μέτρα που έχει υιοθετήσει η Κύπρος για την καταπολέμηση του ξεπλύματος παράνομου χρήματος τα τελευταία χρόνια. Να υπενθυμίσουμε ακόμη πως η Κυβέρνηση έχει συμμορφωθεί πλήρως με όλες τις συστάσεις του Τρίτου Γύρου αξιολόγησης της GRECO που αφορούσαν την εκτελεστική εξουσία, ενώ παραμένει σε εκκρεμότητα η συμμόρφωση της νομοθετικής και της δικαστικής εξουσίας με τις συστάσεις που αφορούν τους αντίστοιχους θεσμούς και τα μέλη τους».
Είναι, λοιπόν, αναντίρρητη πλέον η διαπίστωση πως η Κυβέρνηση έχει παραγάγει εξαιρετικά σημαντικό έργο για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την ενίσχυση της λογοδοσίας και αυτό αναγνωρίζεται και καταγράφεται από τους εγκυρότερους σχετικούς διεθνείς οργανισμούς, σημειώνεται.
«Το κλειδί στην καταπολέμηση της διαφθοράς ήταν και είναι η πολιτική βούληση και η δημιουργία αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου. Ως Κυβέρνηση δώσαμε το σύνθημα για μηδενική ανοχή, ενώ ταυτοχρόνως ενισχύσαμε και συνεχίζουμε να ενισχύουμε στο μεγαλύτερο δυνατόν βαθμό τους σχετικούς θεσμούς. Τα αποτελέσματα είναι αυτά που σήμερα καταγράφονται από σειρά διεθνών οργανισμών και για οποία εκφράζουμε την ικανοποίηση μας καθώς αποτελούν όχι μόνο στοιχεία που συμβάλουν στην αναπτυξιακή προσπάθεια που καταβάλλει η χώρα μας, αλλά και παράγοντες που ενισχύουν την ποιότητα της δημοκρατίας στην Κύπρο».
