Μετά από 47 χρόνια γάμου, η Βρετανία πήρε κι επίσημα διαζύγιο από την ΕΕ. Η Βρετανία πλέον από την 1η Φεβρουαρίου 2020 είναι εκτός της ΕΕ, ενώ αυτή η χρονιά θα είναι κρίσιμη για τη μελλοντική σχέση των δύο μερών, καθότι θα καθοριστούν οι όροι του διαζυγίου.
Η Κύπρος παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Οι δύο πλευρές ήταν πολύ μακριά κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ενώ ο κίνδυνος του άτακτου Brexit ήταν πολύ κοντά. Οι χώρες της ΕΕ (μεταξύ των οποίων και η Κύπρος) προετοιμάστηκαν για αυτό το σενάριο γι’ αυτό και οδηγήθηκαν στη Βουλή σχετικές νομοθεσίες. Τα δεδομένα όμως άλλαξαν. Υπάρχει συμφωνία για ομαλή αποχώρηση της Βρετανίας από την Ένωση και οι διαπραγματεύσεις θα αρχίσουν ξανά από το μηδέν.
Τι είδους μελλοντική σχέση θα έχει η ΕΕ με τη Βρετανία; Και οι δύο πλευρές θέλουν μια στενή εμπορική σχέση, ωστόσο τα περιθώρια χρόνου είναι ασφυκτικά. Η Βρετανία έχει πέντε μήνες να αποφασίσει αν θα ζητήσει παράταση για τη μεταβατική περίοδο που λήγει την 1η Ιανουαρίου του 2021. Αν και η βρετανική κυβέρνηση βλέπει αρνητικά την περαιτέρω παράταση, εντούτοις όλα είναι ανοιχτά. Ακόμη και του γεγονότος να ολοκληρωθεί η μεταβατική περίοδος χωρίς συμφωνία. Αυτό είναι που φοβούνται οι Βρυξέλλες, κάτι που θα ισοδυναμεί με μια άτακτη αποχώρηση.
Ο Γενικός Γραμματέας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών, Πρέσβης Κορνήλιος Κορνηλίου μιλά στον «Φ» για την επόμενη μέρα του Brexit και αναφέρεται σε όσα ξέρουμε μέχρι στιγμής για τη νέα σχέση που θα έχει η χώρα μας με τη Βρετανία. Ξεκαθαρίζει ότι για έντεκα μήνες δεν αλλάζει τίποτα για τις επιχειρήσεις, ερευνητές, πολίτες, φοιτητές κι εργαζομένους.
Όπως ανέφερε ο κ. Κορνηλίου έχουν διασφαλιστεί πλήρως τα δικαιώματα των Ευρωπαίων και Βρετανών πολιτών αντίστοιχα, ενώ τα ζητήματα με τους φοιτητές θα διευθετηθούν διμερώς. Ξεκαθαρίζει τέλος ότι η εμπορική πολιτική καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επομένως η Κύπρος δεν έχει πολλά περιθώρια ευελιξίας.
Τι ισχύει για τη φετινή χρονιά
«Παρά το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποχωρήσει από την ΕΕ και δεν είναι πλέον κράτος μέλος, εν τούτοις έχει συμφωνηθεί ότι για την μεταβατική περίοδο, (μέχρι το τέλος του 2020), τα δεδομένα θα παραμείνουν τα ίδια όπως τα ξέρουμε μέχρι να καθοριστεί η τελική συμφωνία. Επομένως, δεν θα χρειάζεται βίζα και τα ταξιδιωτικά έγγραφα παραμένουν τα ίδια (ταυτότητα ή διαβατήριο)- τουλάχιστον για φέτος. Έτσι οι τουρίστες και οι φοιτητές θα μπορούν να ταξιδεύουν κανονικά χωρίς να χρειάζεται κάποια βίζα. Από την 1 Ιανουαρίου του 2021 όμως, αν τελικά τερματιστεί η μεταβατική περίοδος όπως διακήρυξε ο πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, τότε θα αλλάξει και αυτό. Δεν θα μπορεί κάποιος να ταξιδεύει με ταυτότητα ή να χρησιμοποιεί κάποιος τα EU gates. Αλλά αυτό είναι κάτι το οποίο θα συζητηθεί», τόνισε ο κ. Κορνηλίου.
Και μετά τον Ιανουάριο του 2021;
Παράλληλα, ανέφερε ότι ο Ευρωπαίος πολίτης και αντίστοιχα ο Βρετανός πολίτης, που θα επισκέπτεται χώρα της ΕΕ θα δικαιούται να μένει για διάστημα μέχρι και 90 ημέρες χωρίς βίζα. «Είναι 90 ημέρες ανά το εξάμηνο κι είναι το ίδιο που ίσχυε και πριν την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Επομένως ο τουρίστας που θα έρχεται για ολιγοήμερες διακοπές, δεν θα χρειάζεται βίζα. Ωστόσο, αν κάποιος θα πάει να εργαστεί ή να σπουδάσει θα ισχύσουν άλλες διευθετήσεις γιατί πλέον η Βρετανία είναι τρίτη χώρα. Να σημειώσω ότι θα αλλάξει και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των τουριστών. Θα είναι πολίτες τρίτης χώρας όποτε δεν θα καλύπτονται από την ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλειας».
Τα ζητήματα των φοιτητών
Αναφορικά με τους φοιτητές, ο κ. Κορνηλίου σημείωσε ότι «για τη φετινή χρονιά δεν θα αλλάξει κάτι. Είναι προτεραιότητα της κυβέρνησης να συμφωνήσει με τη Βρετανία τις μελλοντικές διευθετήσεις που θα αφορούν τους φοιτητές». Απ’ εκεί και πέρα, θέματα όπως της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και του φοιτητικού δανείου είναι ζητήματα που θα τα δούμε στην πορεία με τη βρετανική κυβέρνηση».
Μελλοντική σχέση
Σύμφωνα με τον κ. Κορνηλίου, το Ηνωμένο Βασίλειο θα προσπαθήσει να παραμείνει όσο το δυνατόν πλησιέστερα στην ενιαία αγορά της ΕΕ. «Το ιδανικό για τον Μπόρις Τζόνσον να επιτύχει συμφωνία τύπου Καναδά. Η Ένωση από μέρους της θα μπορούσε να συμφωνήσει, αλλά μόνον εφόσον το Ηνωμένο Βασίλειο αποδεχτεί τους κανόνες της. Και ταυτόχρονα δεν πρόκειται η Ε.Ε. να συμβιβαστεί σε αυτό το σημείο, καθώς έχει διαπραγματευτικό πλεονέκτημα. Δεν μπορεί η ΕΕ να αλλάξει το πλαίσιο της για τη Βρετανία. Κι εδώ τίθεται το ερώτημα: Θα μπορούσε το Ηνωμένο Βασίλειο να αποδεχτεί τους ευρωπαϊκούς κανόνες έναντι πρόσβασης στην ενιαία αγορά; Από τη άλλη, ούτε μπορεί να μην έχει μια συμφωνία στα χέρια της μέχρι το τέλος του έτους, καθώς αυτό θα απαιτούσε την παράταση της μεταβατικής περιόδου. Δεν ξέρω πού θα οδηγήσει τα πράγματα η πολιτική πίεση. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι να μην επιδιώξει την παράταση ο Μπόρις Τζόνσον και να μην έρθουν κοντά σε συμφωνία τα δύο μέρη», σημείωσε ο κ. Κορνηλίου.
Οι εκτιμήσεις του εμπορικού κόσμου
Ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής της ΟΕΒ Κώστας Χριστοφίδης παρέθεσε στον «Φ» τις εκτιμήσεις του εμπορικού κόσμου για το Brexit, αν και, όπως τόνισε, όλα θα εξαρτηθούν από το τι θα συμφωνήσουν οι δύο πλευρές.
«Οι εκτιμήσεις που υπάρχουν είναι ότι η ισοτιμία του ευρώ και της στερλίνας θα διαταραχθεί και το ευρώ θα είναι πιο ακριβό για κάποιο διάστημα. Τότε θα είμαστε πιο ακριβός προορισμός. Το 35% των τουριστών μας είναι από την Βρετανία και μας αφήνουν το 40% των τουριστικών εσόδων. Επίσης, περίπου €90-€100 εκατ. στοιχίζουν οι εξαγωγές χαλλουμιού στην Βρετανία κι είναι ευαίσθητο προϊόν. Θα έχουμε μεγάλη ζημιά εάν δεν βρούμε εναλλακτικές αγορές ώστε να το διοχετεύσουμε. Είναι πολλές οι ποσότητες του γάλακτος και πρέπει να κρατήσουμε τις τιμές ψηλά. Οι επιχειρηματίες ήδη κινούνται με γρήγορους ρυθμούς. Κάνουν εξαγωγές σε Αμερική και Αυστραλία όπου υπάρχει ζήτηση.
Αναφορικά με τις εξαγωγές εσπεριδοειδών, εκτιμώ ότι δεν θα έχουμε πρόβλημα. Είναι ευαίσθητα προϊόντα λόγω καιρικών συνθηκών και η τιμή τους έχει ήδη σκαμπανεβάσματα. Απ’ εκεί και πέρα εάν θα υπάρξουν δασμοί στα προϊόντα είναι κάτι που θα συμφωνηθεί την φετινή χρονιά. Η ΕΕ έχει κοινό δασμολόγιο για τρίτες χώρες που θα ακολουθηθούν εάν δεν υπάρξει συμφωνία».
ΚΕΒΕ: Επιπρόσθετη γραφειοκρατία λόγω Brexit
Από την πλευρά του το ΚΕΒΕ τονίζει ότι η Βρετανία είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος για την Κύπρο. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή ΓΓ του ΚΕΒΕ Λεωνίδα Πασχαλίδη, «η Βρετανία βρίσκεται στις πέντε πιο δυνατές μας χώρες. Είναι δεδομένο ότι θέλουμε στενή συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Αν δεν καταλήξουμε σε συμφωνία μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου, η κατάσταση θα είναι όπως πριν. Οι κυπριακές επιχειρήσεις ήδη ξέρουν τις διαδικασίες που ισχύουν για εξαγωγές προϊόντων προς τρίτες χώρες. Θα είναι πρωτόγνωρο για επιχειρήσεις που συναλλάσσονται μόνο με την ΕΕ. Είναι αναμενόμενο ότι θα υπάρξει επιπρόσθετη γραφειοκρατία στα τελωνεία. Θα υπάρχουν τελωνειακές διαδικασίες και έλεγχοι σε κανόνες καταγωγής (rules of origin) ότι τα προϊόντα πληρούν τα πρότυπα της ΕΕ. Η Κύπρος θα έχει την υποχρέωση να ελέγχει την ποιότητα των βρετανικών προϊόντων καθότι θα είναι τρίτη χώρα».
Βρετανική πρεσβεία: Καλεί τις επιχειρήσεις να προετοιμαστούν
Εκπρόσωπος της Βρετανικής Πρεσβείας στην Κύπρο τόνισε στον «Φ» ότι δεν υπάρχει στις σκέψεις της βρετανικής κυβέρνησης η επέκταση της μεταβατικής περιόδου.
«Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προετοιμαστούν για την έξοδο της χώρας μας από την ενιαία αγορά στα τέλη του 2020. Δεν ζητάμε ειδική, εξατομικευμένη ή μοναδική συμφωνία με την ΕΕ. Επιζητούμε μια συμφωνία όπως εκείνη που έχει η ΕΕ με άλλες χώρες.
Το ερώτημα για το υπόλοιπο του έτους είναι εάν μπορούμε να συμφωνήσουμε με την ΕΕ για μια βαθύτερη εμπορική σχέση στις γραμμές της συμφωνίας ελευθέρων συναλλαγών που έχει η ΕΕ με τον Καναδά ή εάν θα διατηρήσουμε μια εμπορική σχέση με βάση τη συμφωνία που έχει η ΕΕ με την Αυστραλία.
Το να μην επέλθει συμφωνία με την ΕΕ είναι ένα μη σχετικό σενάριο (στην παρούσα φάση) διότι αφήσαμε την ΕΕ στις 31 Ιανουαρίου με βάση μια συμφωνία. Το ζήτημα που τίθεται είναι το είδος των εμπορικών σχέσεων που θα έχουμε με την ΕΕ στο μέλλον».
