Σημαντικά θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας αναμένονται για την περίοδο 2018-2021, λόγω και της θετικής πορείας της εγχώριας ζήτησης, με βάση τις προβλέψεις των τεχνοκρατών της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου (ΚΤΚ) που δημοσιεύονται στο οικονομικό δελτίο Δεκεμβρίου.
«Τόσο τα πιο πρόσφατα στοιχεία όσο και η βελτίωση των προσδοκιών αναφορικά με τις επενδυτικές προοπτικές που διανοίγονται σε διάφορους τομείς, επιβεβαιώνουν τις θετικές εκτιμήσεις για την πορεία της κυπριακής οικονομίας», σημειώνεται.
Το 2018 το ΑΕΠ αναμένεται να καταγράψει αύξηση γύρω στο 3,8%, ενώ τα επόμενα έτη η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιβραδυνθεί ελαφρώς, συνεχίζοντας ωστόσο τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης.
Σε ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά, καταγράφεται μια θετική εικόνα, με ισχυρά δημοσιονομικά πλεονάσματα. Η δημοσιονομική απόδοση της Κύπρου, τόσο στο δημοσιονομικό, όσο και στο πρωτογενές ισοζύγιο (που είναι το δημοσιονομικό ισοζύγιο εξαιρουμένης της καταβολής τόκων) κρίνεται με τα σημερινά δεδομένα ως ικανοποιητική, απόρροια της πειθαρχημένης εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, σε συνάρτηση με αυξημένα έσοδα λόγω και της μεγέθυνσης της οικονομικής δραστηριότητας άλλα και μη επαναλαμβανόμενα έσοδα τα οποία προέκυψαν από το σχέδιο ληξιπρόθεσμων φορολογικών οφειλών.
Σημειώνεται ωστόσο ότι η τάση που παρατηρείται πρόσφατα για αιτήματα που αυξάνουν τις δαπάνες δεν πρέπει να οδηγήσει σε παρεκτροπή και ότι η όποια αύξηση δαπανών πρέπει να είναι ελεγχόμενη και στοχευμένη για αποφυγή δημοσιονομικού εκτροχιασμού.
Σημειώνεται ότι οι οίκοι αξιολόγησης έχουν ήδη προεξοφλήσει ότι το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει να μειώνεται σημαντικά και ως εκ τούτου, είναι εκ των ων ουκ άνευ να, προχωρήσει απρόσκοπτα η πορεία μείωσης και να επαληθευτούν οι προσδοκίες για συνέχιση της πειθαρχημένης δημοσιονομικής πολιτικής.
Παροδική πτώση σε δείκτες εμπιστοσύνης λόγω Συνεργατισμού
Αφού σημειώνεται ότι η οικονομική δραστηριότητα συνεχίζει να αυξάνεται με υψηλούς ρυθμούς παρά την οριακή επιβράδυνση που παρατηρείται, αναφέρεται ότι οι εξελίξεις πριν και μετά την πώληση εργασιών της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας (ΣΚΤ) στην Ελληνική Τράπεζα και την επακόλουθη ανάκληση της τραπεζικής της άδειας προκάλεσαν παροδική πτώση σε κάποιους δείκτες εμπιστοσύνης της οικονομίας.
Επίσης, η αβεβαιότητα ως προς την επιτυχή έκβαση της πώλησης εργασιών της ΣΚΤ φαίνεται να προκάλεσαν επιβράδυνση στο ρυθμό αύξησης των καταθέσεων από κατοίκους Κύπρου.
Σημειώνεται επίσης ότι, η μείωση που κατέγραψαν οι καταθέσεις των μη-κατοίκων Κύπρου οφείλεται εν μέρει και στις αυστηρότερες κατευθυντήριες γραμμές προς τις τράπεζες στα πλαίσια της ενίσχυσης των πρακτικών καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Πέραν των πιο πάνω, το τουριστικό εισόδημα κατέγραψε σημαντική επιβράδυνση παρά την αύξηση που σημειώθηκε στις αφίξεις τουριστών, ενώ και κάποιοι άλλοι τομείς των υπηρεσιών παρουσίασαν σχετικές αδυναμίες, όπως ο τομέας των ηλεκτρονικών υπολογιστών αλλά και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, που επηρεάζονται από την απομόχλευση δανείων στον τραπεζικό τομέα.
Λόγω επενδύσεων και ιδιωτικής κατανάλωσης η μεγέθυνση του ΑΕΠ
Οι εξελίξεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση του ΑΕΠ κατά 3,6% το τρίτο τρίμηνο του 2018, ρυθμό χαμηλότερο της αρχικής πρόβλεψης. Για ολόκληρο το έτος, η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει το 3,8%, ποσοστό από τα υψηλότερα στη ζώνη του ευρώ. Η ικανοποιητική πορεία της οικονομίας αντανακλάται και στην πρόσφατη αναβάθμιση των κρατικών ομολόγων της Κύπρου από τρεις διεθνείς οίκους αξιολόγησης στην επενδυτική βαθμίδα.
Η μεγέθυνση του ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στις επενδύσεις και στην πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης. Μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις, σημαντικό ποσοστό των οποίων χρηματοδοτείται από ξένα κεφάλαια, έχουν ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να αποπερατωθούν τα επόμενα έτη. Από τομεακής πλευράς, η ανάπτυξη είναι ευρείας βάσης.
Εξαίρεση αποτελεί ο τομέας των Χρηματοπιστωτικών και Ασφαλιστικών Δραστηριοτήτων ως συνέπεια της υπό εξέλιξη απομόχλευσης δανείων στα πλαίσια του εξορθολογισμού των ισολογισμών των νοικοκυριών. Αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ως καθόλα αρνητικό στοιχείο αφού η απομόχλευση των δανείων βοηθά στη μείωση του υψηλού ιδιωτικού χρέους.
Στους τομείς οι οποίοι συνεισφέρουν στην ανάπτυξη αλλά χρήζουν στενής παρακολούθησης συγκαταλέγεται ο τομέας των ακινήτων ιδιαίτερα στη Λεμεσό, όπου οι τιμές και τα ενοίκια φαίνεται να κινούνται με διαφορετική ταχύτητα από τις υπόλοιπες επαρχίες.
Σε συνάρτηση με τις θετικές μακροοικονομικές εξελίξεις και σύμφωνα με στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, η ανεργία κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2018 μειώθηκε στο 7,3% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2015 κατά το οποίο κορυφώθηκε στο 17,6%.
Είναι είναι η πρώτη φορά από το τέταρτο τρίμηνο του 2011 που καταγράφεται μονοψήφιο ποσοστό ανεργίας. Ταυτόχρονα, η απασχόληση συνεχίζει να παρουσιάζει θετικές επιδόσεις, καταγράφοντας ετήσια αύξηση 3,8% για ολόκληρο το 2017 και 4,3% για το πρώτο εξάμηνο του 2018.
Ο πληθωρισμός στην Κύπρο με βάση τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) συνεχίζει να παραμένει σε θετικά, αν και υποτονικά επίπεδα. Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο δεκάμηνο του 2018, ο ΕνΔΤΚ ανήλθε στο 0,7% σε σύγκριση με 0,8% την αντίστοιχη περίοδο του 2017.
Σε γενικές γραμμές, η πορεία του πληθωρισμού κατά το πρώτο δεκάμηνο του 2018, αντανακλά από τη μια τις σημαντικές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας, τον θετικό ετήσιο ρυθμό αύξησης στις τιμές των μη επεξεργασμένων τροφίμων, τις αυξήσεις στις τιμές των υπηρεσιών, την ισχυρή εγχώρια οικονομική δραστηριότητα αλλά και τη μικρή αύξηση στους μισθούς. Από την άλλη, η υποτονικότητά του οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι τιμές των βιομηχανικών προϊόντων εξαιρουμένης της ενέργειας συνέχισαν να καταγράφουν σημαντικές ετήσιες μειώσεις, λόγω κυρίως του αυξημένου ανταγωνισμού και της συνεχιζόμενης διορθωτικής πορείας στις τιμές διαφόρων προϊόντων.
Οριακή αρνητική συνεισφορά στο συνολικό πληθωρισμό, κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο, είχαν επίσης οι μειώσεις στις τιμές των επεξεργασμένων τροφίμων.
Σημειώνεται επίσης ότι η θετική πορεία του ΑΕΠ και οι θετικές εξελίξεις σε σχέση με τον τραπεζικό τομέα δεν πρέπει να προκαλούν σε καμιά περίπτωση εφησυχασμό και να εκτροχιάσουν τις προσπάθειες για διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και για υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Όπως αναφέρεται, πλήρης υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων αναμένεται να δώσει περαιτέρω ώθηση στο ρυθμό ανάπτυξης και στη θωράκιση της κυπριακής οικονομίας σε αστάθμητους παράγοντες και, ως εκ τούτου, πρέπει να αποτελεί υψηλή πολιτική προτεραιότητα.
Ηθικοί κίνδυνοι από το ΕΣΤΙΑ
Σε ό,τι αφορά στον τραπεζικό τομέα, οι προκλήσεις των κυπριακών τραπεζικών ιδρυμάτων συνεχίζουν να εστιάζονται και κατά το 2018 στην αντιμετώπιση των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων (ΜΕΧ).
Το 2018, αναφέρεται, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως χρονιά σταθμός προς την κατεύθυνση της απομόχλευσης των ισολογισμών των τραπεζών από τις ΜΕΧ μέσω πωλήσεων αλλά και ως χρονιά σημαντικής ενοποίησης του κυπριακού τραπεζικού τομέα με την απορρόφηση συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας από την Ελληνική Τράπεζα, και των εργασιών της USB από την Astrobank. Πέραν τούτων, θα πρέπει να σημειωθούν οι αλλαγές στο σχετικό νομοθετικό πλαίσιο για την επίλυση των ΜΕΧ και το επερχόμενο κυβερνητικό σχέδιο ΕΣΤΙΑ, το οποίο προνοεί την επιδότηση μέρους της δανειακής δόσης από το κράτος και τις τράπεζες σε συγκεκριμένη κατηγορία δανειοληπτών.
Η Κεντρική Τράπεζα είναι σύμφωνη με τη στοχευμένη στήριξη ευάλωτων ομάδων, στα πλαίσια συγκροτημένης κοινωνικής πολιτικής που συνάδει με τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.
Όμως, αναφορικά με το σχέδιο ΕΣΤΙΑ, η ΚΤΚ έχει ήδη εκφράσει τις επιφυλάξεις της σε συγκεκριμένες υπεργενναιόδωρες παραμέτρους του σχεδίου. Οι ανησυχίες έχουν βάση κυρίως στην ενδεχόμενη δημιουργία ηθικού κινδύνου ο οποίος δυνητικά μπορεί να εκφραστεί μέσω εσκεμμένων αθετήσεων από δανειολήπτες που εξυπηρετούν τα δάνεια τους, οι οποίοι είτε προσδοκούν σε τυχόν μελλοντική βοήθεια από το κράτος είτε θεωρούν ότι το εν λόγω σχέδιο είναι άδικο, καθώς δυνατόν να επιδοτεί στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Το όποιο σχέδιο εκπονείται, αναφέρεται, θα πρέπει επομένως να υποβοηθά την όλη προσπάθεια που γίνεται από όλους τους θεσμούς και φορείς της Πολιτείας για δημιουργία υγιούς κουλτούρας με στόχο την αποπληρωμή των υποχρεώσεων και όχι να αυξάνει τον κίνδυνο για αντίθετα αποτελέσματα.
Αναφέρεται ακόμα ότι οι πρόσφατες αποξενώσεις ΜΕΧ από τραπεζικά ιδρύματα, βελτίωσαν την ποιότητα του ενεργητικού τους και ενίσχυσαν παράλληλα την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των καταθετών. Παρά την πρόοδο που σημειώνεται και η οποία θα μειώσει το ποσοστό των ΜΕΧ κάτω από το 30%, είμαστε ακόμη πολύ μακριά από τα ευρωπαϊκά επίπεδα που κυμαίνονται κατά μέσο όρο στο 3,6%.
Σημειώνεται ότι οι ΜΕΧ που δεν βρίσκονται πλέον στους τραπεζικούς ισολογισμούς, παραμένουν στην πραγματική οικονομία. Παράλληλα το ιδιωτικό χρέος παραμένει υψηλό και ο συνδυασμός των δύο αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην ανάληψη νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων από τον ιδιωτικό τομέα.
